फळबाग लागवड योजना 2025: अनुदान आणि अर्ज प्रक्रिया

शेती हा भारताच्या अर्थव्यवस्थेचा कणा आहे, आणि महाराष्ट्रात शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यासाठी सरकार विविध योजना राबवत आहे. यापैकी भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजना ही एक महत्त्वाची योजना आहे, जी शेतकऱ्यांना फळबाग लागवडीसाठी 100% अनुदान प्रदान करते. या योजनेच्या माध्यमातून शेतकरी आंबा, संत्रा, पेरू, डाळिंब, कागदी लिंबू यासारख्या फळपिकांच्या लागवडीसाठी आर्थिक सहाय्य मिळवू शकतात. या ब्लॉग पोस्टमध्ये आपण या योजनेची सविस्तर माहिती, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे, अर्ज प्रक्रिया आणि अनुदानाचे स्वरूप याबद्दल जाणून घेणार आहोत.

फळबाग लागवड योजनेचे उद्दिष्ट

महाराष्ट्र सरकारने स्व. भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजना सुरू केली आहे, ज्याचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना शाश्वत उत्पन्नाचा स्रोत उपलब्ध करून देणे आणि शेती क्षेत्रात फलोत्पादनाला प्रोत्साहन देणे हा आहे. या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना खड्डे खोदणे, कलमे/रोपे खरेदी, आणि ठिबक सिंचन यासारख्या कामांसाठी 100% अनुदान दिले जाते. यामुळे शेतकऱ्यांचा आर्थिक भार कमी होतो आणि फळबाग लागवडीखालील क्षेत्र वाढण्यास मदत होते.

योजनेसाठी पात्रता निकष

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

1. शेतजमीन मालकी: शेतकऱ्याच्या नावे 7/12 उतारा असणे आवश्यक आहे. संयुक्त खातेदार असल्यास सर्व खातेदारांचे संमतीपत्र आवश्यक आहे.
2. कुळ जमीन: जर जमीन कुळ कायद्याखाली येत असेल, तर कुळाचे संमतीपत्र आवश्यक आहे.
3. वैयक्तिक लाभार्थी: ही योजना केवळ वैयक्तिक शेतकऱ्यांसाठी आहे; संस्थात्मक लाभार्थ्यांना लाभ मिळत नाही.
4. क्षेत्र मर्यादा: कोकण विभागासाठी कमाल 10 हेक्टर आणि उर्वरित महाराष्ट्रासाठी 6 हेक्टर क्षेत्र मर्यादेपर्यंत लाभ मिळतो.
5. ठिबक सिंचन: कोकण वगळता इतर भागात ठिबक सिंचन संच बसवणे अनिवार्य आहे.
6. महात्मा गांधी रोजगार हमी योजना: या योजनेत जे शेतकरी मनरेगा अंतर्गत फळबाग लागवडीसाठी पात्र ठरत नाहीत, ते या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
7. प्राधान्य गट: अल्पभूधारक, अत्यल्पभूधारक, अनुसूचित जाती/जमाती, महिला आणि दिव्यांग शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले जाते.

योजनेत समाविष्ट फळपिके

या योजनेंतर्गत खालील 16 फळपिकांच्या लागवडीसाठी अनुदान दिले जाते:

• आंबा
• काजू
• पेरू
• सपोटा (चिकू)
• सफरचंद
• डाळिंब
• कागदी लिंबू
• नारळ
• चिंच
• अंजीर
• आवळा
• कोकम
• जामुन
• संत्रा
• मोसंबी
• सीताफळ

या फळपिकांसाठी कृषी विद्यापीठाने शिफारस केलेल्या जातींची लागवड करणे आवश्यक आहे. तसेच, कागदी लिंबू, संत्रा आणि मोसंबी लागवडीसाठी माती परीक्षण अहवाल सादर करणे बंधनकारक आहे.

अनुदानाचे स्वरूप

या योजनेंतर्गत अनुदान तीन वर्षांत टप्प्याटप्प्याने दिले जाते. अनुदानाची रक्कम फळपिकांच्या प्रकारानुसार आणि लागवड अंतरानुसार बदलते. खालीलप्रमाणे काही उदाहरणे:

• आंबा (10x10 मीटर): 71,997 रुपये प्रति हेक्टर
• आंबा (5x5 मीटर): 1,40,000 रुपये प्रति हेक्टर
• डाळिंब (4.5x3 मीटर): 1,26,321 रुपये प्रति हेक्टर
• पेरू (3x2 मीटर): 2,33,829 रुपये प्रति हेक्टर
• सीताफळ (5x5 मीटर): 91,251 रुपये प्रति हेक्टर

अनुदानाची रक्कम थेट आधार संलग्न बँक खात्यात जमा केली जाते. पहिल्या वर्षी किमान 80% आणि दुसऱ्या वर्षी 90% फळझाडे जिवंत असणे आवश्यक आहे. जर झाडांचे प्रमाण कमी असेल, तर शेतकऱ्याने स्वखर्चाने झाडे लावून हे प्रमाण राखणे गरजेचे आहे.

आवश्यक कागदपत्रे

योजनेसाठी अर्ज करताना खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:

1. 7/12 आणि 8-अ उतारा
2. संयुक्त खातेदार असल्यास सर्व खातेदारांचे संमतीपत्र
3. कुळाचे संमतीपत्र (आवश्यक असल्यास)
4. आधार कार्ड झेरॉक्स
5. आधार संलग्न बँक पासबुकची झेरॉक्स प्रत
6. जातीचा दाखला (अनुसूचित जाती/जमाती शेतकऱ्यांसाठी)
7. माती परीक्षण अहवाल (कागदी लिंबू, संत्रा, मोसंबी लागवडीसाठी)

अर्ज प्रक्रिया

या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना महाडीबीटी पोर्टल (https://mahadbt.maharashtra.gov.in) वर ऑनलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे. अर्ज प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

1. नोंदणी: महाडीबीटी पोर्टलवर जाऊन स्वतःची नोंदणी करा. यासाठी आधार क्रमांकाचे प्रमाणीकरण आवश्यक आहे.
2. लॉगिन: नोंदणीनंतर आयडी आणि पासवर्ड वापरून लॉगिन करा.
3. योजना निवड: “फलोत्पादन” विभागातून “भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजना” निवडा.
4. अर्ज भरणे: वैयक्तिक माहिती, शेतजमिनीचा तपशील, फळपिकाचे नाव आणि रोपांची संख्या यासारखी माहिती भरा.
5. कागदपत्रे अपलोड: आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करा.
6. शुल्क भरणे: अर्ज सादर करताना 23.60 रुपये (20 रुपये + 3.60 रुपये GST) शुल्क ऑनलाइन भरावे लागेल.
7. सबमिट: अर्ज पूर्णपणे भरल्यानंतर “सबमिट” बटणावर क्लिक करा.

टीप: अर्ज भरण्यासाठी दरवर्षी एप्रिल महिन्यात वर्तमानपत्रात जाहिरात प्रसिद्ध केली जाते. अर्ज भरण्यासाठी 21 दिवसांची मुदत असते. अपेक्षेपेक्षा जास्त अर्ज आल्यास तालुकानिहाय सोडत काढली जाते.

योजनेचे फायदे

• 100% अनुदान: खड्डे खोदणे, रोपे खरेदी आणि ठिबक सिंचन यासाठी पूर्ण अनुदान मिळते.
• शाश्वत उत्पन्न: फळबाग लागवडीमुळे शेतकऱ्यांना दीर्घकालीन उत्पन्नाचा स्रोत मिळतो.
• प्राधान्य गटांना लाभ: महिला, अल्पभूधारक आणि दिव्यांग शेतकऱ्यांना प्राधान्य.
• क्षेत्र वाढ: फळबाग लागवडीखालील क्षेत्रात वाढ होऊन शेती उत्पादकता सुधारते.

अर्ज करण्यापूर्वी खबरदारी

• अर्ज करण्यापूर्वी सर्व कागदपत्रे तयार ठेवा.
• माती परीक्षण अहवाल आवश्यक असल्यास, तो मान्यताप्राप्त प्रयोगशाळेतून घ्या.
• योजनेची सविस्तर माहिती स्थानिक कृषी कार्यालय किंवा महाडीबीटी पोर्टलवरून जाणून घ्या.
• अर्ज भरण्यापूर्वी पोर्टलवरील “User Manual” वाचा.

निष्कर्ष

भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजना 2025 ही शेतकऱ्यांसाठी एक उत्तम संधी आहे, ज्यामुळे कमी खर्चात फळबाग लागवड करणे शक्य आहे. या योजनेचा लाभ घेऊन शेतकरी आपले उत्पन्न वाढवू शकतात आणि शाश्वत शेतीच्या दिशेने पाऊल टाकू शकतात. जर तुम्ही या योजनेचा लाभ घेऊ इच्छित असाल, तर आजच महाडीबीटी पोर्टलवर नोंदणी करा आणि अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करा. अधिक माहितीसाठी स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधा किंवा https://krishi.maharashtra.gov.in वर भेट द्या.

शेतकरी मित्रांनो, ही माहिती तुमच्या मित्रांसह शेअर करा आणि योजनेचा लाभ घ्या!